Kwarts, een van de meest voorkomende mineralen op aarde
This post is also available in: Engels Frans Duits Italiaans Pools Portugees, Portugal Spaans
Kwarts is een oud Duits woord dat oorspronkelijk zoiets als hard of taai betekende. Het is het meest voorkomende mineraal in de continentale korst, en degene met de eenvoudigste chemische formule: siliciumdioxide of SiO2. Kwarts komt zo vaak voor in aardkorstgesteenten dat het meer opvalt wanneer kwarts ontbreekt dan wanneer het aanwezig is.
Hoe kwarts te identificeren
Kwarts is er in vele kleuren en vormen. Zodra je echter begint met het bestuderen van mineralen, wordt kwarts gemakkelijk te zien in één oogopslag. U kunt het herkennen aan deze id’s:
- Een glazige glans
- Hardheid 7 op de schaal van Mohs, krassen op gewoon glas en alle soorten staal
- Het breekt in gebogen scherven in plaats van platte decolletéfragmenten, wat betekent dat het een conchoïdale breuk vertoont.
- Bijna altijd helder of wit
- Bijna altijd aanwezig in lichtgekleurde rotsen en in zandstenen
- Indien gevonden in kristallen, heeft kwarts altijd een zeshoekige doorsnede zoals die van een gewoon potlood.
De meeste voorbeelden van kwarts zijn helder, mat of worden gevonden als melkwitte korrels van klein formaat die geen kristalvlakken vertonen. Helder kwarts kan donker lijken als het zich in een gesteente bevindt met veel donkere mineralen.
Speciale kwartsvariëteiten
De mooie kristallen en levendige kleuren die je in sieraden en in rotswinkels ziet, zijn schaars. Hier zijn enkele van die kostbare variëteiten:
- Helder, kleurloos kwarts wordt bergkristal genoemd.
- Doorschijnend wit kwarts wordt melkachtig kwarts genoemd.
- Melkroze kwarts wordt rozenkwarts genoemd. De kleur wordt verondersteld te wijten te zijn aan verschillende onzuiverheden (titanium, ijzer, mangaan) of microscopische insluitsels van andere mineralen.
- Paarse kwarts wordt amethist genoemd. De kleur is te wijten aan “gaten” van ontbrekende elektronen in het kristal in combinatie met ijzerverontreinigingen.
- Gele kwarts wordt citrien genoemd. De kleur is te wijten aan ijzeronzuiverheden.
- Groene kwarts wordt praseoliet genoemd. IJzeronzuiverheden zijn ook verantwoordelijk voor de kleur.
- Grijze kwarts wordt rookkwarts genoemd. De kleur is te wijten aan “gaten” van ontbrekende elektronen in combinatie met aluminiumverontreinigingen.
- Bruine rookkwarts wordt cairngorm genoemd en zwarte rookkwarts wordt morion genoemd.
- De Herkimer diamant is een vorm van natuurlijk kwartskristal met twee puntige uiteinden.
Kwarts komt ook voor in een microkristallijne vorm die chalcedoon wordt genoemd. Samen worden beide mineralen ook wel silica genoemd.
Waar kwarts wordt gevonden
Kwarts is misschien wel het meest voorkomende mineraal op onze planeet. In feite is een test van een meteoriet (als je denkt dat je er een hebt gevonden) om er zeker van te zijn dat het geen kwarts heeft.
Kwarts wordt gevonden in de meeste geologische omgevingen, maar het vormt meestal sedimentaire gesteenten zoals zandsteen. Dit is geen verrassing als je bedenkt dat bijna al het zand op aarde bijna uitsluitend uit kwartskorrels bestaat.
Onder milde hitte- en drukomstandigheden kunnen geoden zich vormen in sedimentaire gesteenten die zijn bekleed met korsten van kwartskristallen die zijn afgezet uit ondergrondse vloeistoffen.
In stollingsgesteenten is kwarts het bepalende mineraal van graniet. Wanneer granitische gesteenten diep onder de grond kristalliseren, is kwarts over het algemeen het laatste mineraal dat zich vormt en heeft het meestal geen ruimte om kristallen te vormen. Maar in pegmatieten kan kwarts soms hele grote kristallen vormen, wel een meter lang. Kristallen komen ook voor in aderen geassocieerd met hydrothermale (oververhit water) activiteit in de ondiepe korst.
In metamorf gesteente zoals gneis wordt kwarts geconcentreerd in banden en aderen. In deze omgeving nemen de korrels niet hun typische kristalvorm aan. Zandsteen verandert ook in een massief kwartsgesteente dat kwartsiet wordt genoemd.
Geologische betekenis van kwarts
Van de veel voorkomende mineralen is kwarts de taaiste en meest inerte. Het vormt de ruggengraat van goede grond, biedt mechanische sterkte en houdt open porieruimte tussen zijn korrels. De superieure hardheid en weerstand tegen ontbinding zorgen ervoor dat zandsteen en graniet blijven bestaan. Je zou dus kunnen zeggen dat kwarts de bergen ophoudt.
Goudzoekers zijn altijd alert op aders van kwarts omdat dit tekenen zijn van hydrothermale activiteit en de mogelijkheid van ertsafzettingen.
Voor de geoloog is de hoeveelheid silica in een gesteente een basis en belangrijk stukje geochemische kennis. Kwarts is een klaar teken van hoog silica, bijvoorbeeld in ryolietlava.
Kwarts is hard, stabiel en heeft een lage dichtheid. Wanneer kwarts in overvloed wordt gevonden, wijst het altijd naar een continentaal gesteente omdat de tektonische processen die de continenten van de aarde hebben gebouwd, kwarts begunstigen. Terwijl het door de tektonische cyclus van erosie, afzetting, subductie en magmatisme beweegt, blijft kwarts hangen in de bovenste korst en komt er altijd bovenop.
Recent Comments